CHỦ ĐỀ : KHỞI NGHIỆP XÃ HỘI

INTRODUCTION – Lời mở đầu

Sự hình thành và phát triển của một nền kinh tế tiêu dùng nhanh đã không ít phần tác động xấu đến môi trường. Đặc biệt trong chuỗi hoạt động tiêu dùng tuyến tính, tài nguyên được khai thác từ môi trường làm nguyên liệu cho sản phẩm sử dụng, nhưng sau đó lại bị đào thải ra môi trường dưới dạng rác thải và hóa chất độc hại. Mô hình đường thẳng tuyến tính này không những không làm môi trường xung quanh tốt hơn mà còn ngược lại trở nền trầm trọng thêm, kéo theo đó là một thói quen mua hàng theo quán tính của người tiêu dùng và thậm chí mua những sản phẩm mình không cần đến rồi vứt bỏ, tạo gánh nặng càng thêm áp lực cho các nhà chức trách xã hội. Chủ nghĩa tiêu dùng tức thời (Bauman, 2007) theo một cách nói khác đã tác động theo hướng tiêu cực đến chính con người và hành tinh. Nhưng để giải quyết các vấn đề mang tính từ vĩ mô đến vi mô, sự đóng góp của các doanh nghiệp là yếu tố quan trọng và lớn đến sự thay đổi tình trạng này. Chính vì thế sự ra đời của nhiều doanh nghiệp xã hội đã giải quyết không ít vấn đề tồn động thông qua các lợi ích kinh tế thõa mãn các nhu cầu cần thiết của con người dưới hình thức đóng góp giá trị cho hành tinh và cộng đồng.

Đề tài luận này chỉ ra các đặc điểm của doanh nghiệp xã hội trong môi trường kinh doanh hiện nay, và qua đó nhận thức sâu sắc hơn về bản chất của doanh nghiệp khởi nghiệp xã hội. Đồng thời hiểu rõ hơn về trách nhiệm và phạm vi vấn đề của các loại hình doanh nghiệp để đạt được mục tiêu bền vững nhất.

 

I. ĐỊNH NGHĨA VỀ DOANH NGHIỆP XÃ HỘI 

1. Khái niệm về doanh nghiệp xã hội

Mặc dù từ trước đến nay thuật ngữ doanh nghiệp xã hội không còn quá xa lạ đối với nhiều người đặc biết những bạn có niềm đam mê khởi nghiệp. Như theo một số định nghĩa của luật Doanh nghiệp sửa đổi của Việt Nam quy định Doanh nghiệp xã hội là các doanh nghiệp được mở ra để giải quyết các vấn đề của xã hội theo phương thức kinh doanh, lợi nhuận được tái đầu tư để giải quyết các vấn đề xã hội mà doanh nghiệp hướng tới. Hoặc theo tổ chức Schwab định nghĩa: “doanh nghiệp xã hội áp dụng các giải pháp thực tiễn, tiên tiến, bền vững nhằm mang lại lợi ích cho xã hội nói chung, đặc biệt là những người nghèo và người yếu thế trong xã hội”. Đặc biệt trong đó một doanh nghiệp xã hội luôn nhắm tới các nhu cầu chưa được chính phủ hay doanh nghiệp đáp ứng. Nó không phải là một lĩnh vực rời rạc hay chỉ dành cho người nghèo, nó là phạm trù kinh doanh đưa tầm nhìn vào để tạo ra và duy trì gia trị xã hội. Doanh nghiệp xã hội là một cách tiếp cận đa chiều, đa lĩnh vực và mọi quy mô, có thể tồn tại ở nhiều lĩnh vực khác nhau (như xử lý các vấn đề kinh tế, xã hội, văn hóa, tư pháp, sinh thái và công nghệ v.v.); ở nhiều cấp độ đa dạng (đơn vị, địa phương, vùng, quốc gia, quốc tế v.v.).

 

 

 

Góc nhìn đa chiều về DNXH: (Theo Spreckley 1981)

Có rất nhiều định nghĩa xoay quanh về doanh nghiệp xã hội, nhưng trên góc độ chung, yếu tố đặc điểm căn bản của một doanh nghiệp xã hội bao gồm :

1. Sử dụng hoạt động kinh doanh, cạnh tranh bình đẳng như một phương tiện để đạt được mục tiêu xã hội

2. Tái phân bố phần lớn lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh trở lại cho tổ chức, cộng đồng và mục tiêu xã hội

3. Đặt mục tiêu, sứ mệnh xã hội lên hàng đầu ngay từ khi thành lập

2. Vai trò của doanh nghiệp xã hội trong phát triển kinh tế – xã hội

Ở Việt Nam, Chính phủ chưa đủ nguồn lực để có thể giải quyết tất cả những vấn đề xã hội. Theo Báo cáo của Ngân hàng Thế giới (năm 2013) cho thấy, Việt Nam đã làm rất tốt trong việc giảm tình trạng hộ nghèo trong đó với tỷ lệ đói nghèo giảm từ 60% xuống còn 20,7% trong vòng 20 năm. Từ sau khi Việt Nam phục hồi trở thành nước có thu nhập trung bình, các nguồn viện trợ ODA sẽ rút dần khỏi Việt Nam. Cho nên, việc phát triển các doanh nghiệp xã hội là rất cần thiết để tăng cường các nguồn lực cho giải quyết các vấn đề xã hội.

Doanh nghiệp xã hội đang chứng tỏ là một trong những cách giải quyết vấn đề cộng đồng một cách bền vững, đặc biệt trong bối cảnh nhà nước hoặc các doanh nghiệp hiện hữu thông thường không thể giải quyết được hết các vấn đề còn đang tồn động.

 Doanh nghiệp xã hội đã nổi lên như một giải pháp quan trọng để giải quyết các vấn đề xã hội, kinh tế và môi trường trong xã hội ngày nay. Đó là một cách tiếp cận kết hợp các hoạt động kinh doanh với sứ mệnh xã hội, nhằm tạo ra các giải pháp bền vững mang lại lợi ích cho cộng đồng và hành tinh. Không thể phóng đại tầm quan trọng của tinh thần kinh doanh xã hội, vì nó đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy thay đổi xã hội tích cực và thúc đẩy phát triển kinh tế. Chúng ta sẽ khám phá tầm quan trọng của doanh nghiệp xã hội bằng cách xem xét một số thống kê chính.

Thứ nhất, doanh nghiệp xã hội đã được chứng minh là có tác động tích cực đến tăng trưởng kinh tế. Theo một báo cáo của Global Entrepreneurship Monitor, các doanh nhân xã hội ở các nước đang phát triển có nhiều khả năng phát triển kinh doanh hơn so với các doanh nhân truyền thống. Báo cáo cũng cho thấy các doanh nhân xã hội tạo ra nhiều việc làm hơn so với các doanh nghiệp truyền thống, góp phần phát triển kinh tế và xóa đói giảm nghèo. Hơn nữa, một nghiên cứu của Quỹ Schwab về Tinh thần Doanh nhân Xã hội cho thấy các doanh nhân xã hội đã tạo ra doanh thu 1,3 nghìn tỷ đô la vào năm 2020, làm nổi bật tiềm năng kinh tế của tinh thần kinh doanh xã hội.

Thứ hai, doanh nghiệp xã hội đóng một vai trò quan trọng trong việc giải quyết các vấn đề xã hội. Báo cáo Giám sát Doanh nhân Toàn cầu cho thấy các doanh nhân xã hội ở các nước đang phát triển có nhiều khả năng hướng tới các vấn đề xã hội như nghèo đói, y tế và giáo dục hơn so với các doanh nhân truyền thống. Các doanh nhân xã hội cũng có nhiều khả năng làm việc với các nhóm yếu thế hơn, chẳng hạn như phụ nữ, người khuyết tật và người tị nạn, để giúp họ tiếp cận giáo dục, chăm sóc sức khỏe và cơ hội việc làm. Theo một nghiên cứu của Mạng lưới Đầu tư Tác động Toàn cầu, các doanh nghiệp xã hội ở các nước đang phát triển cung cấp khả năng tiếp cận các dịch vụ thiết yếu cho hơn 120 triệu người mỗi năm.

Thứ ba, tinh thần kinh doanh xã hội rất quan trọng đối với sự bền vững của môi trường. Một nghiên cứu của Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc cho thấy các doanh nhân xã hội là công cụ phát triển và thực hiện các mô hình kinh doanh bền vững nhằm thúc đẩy bảo vệ môi trường. Ví dụ, các doanh nhân xã hội đang phát triển các công nghệ giúp giảm phát thải khí nhà kính, cải thiện quản lý chất thải và bảo tồn tài nguyên thiên nhiên. Theo nghiên cứu tương tự, các doanh nhân xã hội ở các nước đang phát triển đã tạo ra doanh thu hơn 2 tỷ USD từ các hoạt động kinh doanh bền vững với môi trường.

 

Tóm lại, doanh nghiệp xã hội là một thành phần quan trọng của xã hội ngày nay, giải quyết các vấn đề xã hội, kinh tế và môi trường. Các số liệu thống kê được trình bày ở trên cho thấy tầm quan trọng của tinh thần kinh doanh xã hội trong việc thúc đẩy thay đổi xã hội tích cực, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường. Khi tinh thần kinh doanh xã hội tiếp tục phát triển, nó có tiềm năng tạo ra một thế giới công bằng và bền vững hơn cho tất cả mọi người.

II. Các mô hình khởi nghiệp xã hội và loại hình doanh nghiệp xã hội

1. Các loại hình khởi nghiệp xã hội

Các dự án xã hội có thể có phạm vi tác động khác nhau lên hệ sinh thái. Trong một hệ sinh thái mạnh, dù loại hình dự án nào đều phải giải quyết các vấn đề ở nhiều cấp độ và theo những cách khác nhau. Dựa trên năng lực , phạm vi và mức độ thực hiện được chia là 3 loại :

 Người sửa chữa xã hội – Social Bricoleur 

Đây là một doanh nghiệp xã hội mang tính địa phương hóa cao, trong đó doanh nhân giải quyết các mối quan tâm của địa phương, một phần do trực tiếp tiếp xúc với các vấn đề. Ví dụ, một doanh nhân đang phát triển các giải pháp để giải quyết vấn đề nước uống bẩn trong thành phố của mình.

Tinh thần kinh doanh xã hội như vậy nằm rải rác trên khắp thế giới nhưng mang tính địa phương cao và thường được đặc trưng bởi nguồn lực hạn chế và sứ mệnh địa phương ngầm (dành riêng cho từng lĩnh vực).

Chìa khoá thành công cho mô hình Social Bricoleur (Người sửa chữa xã hội) chính là kiến thức bản địa và kỹ năng của đội ngũ vận hành.

Người kiến tạo xã hội – Social Constructionist 

Các nhà kiến tạo xã hội xác định khoảng cách xã hội và biến chúng thành cơ hội bằng cách tỉnh táo hơn những người khác.

 Những doanh nhân như vậy tập trung vào thị trường rộng lớn hơn và tập trung vào một vấn đề nói chung, chứ không chỉ là mối quan tâm của địa phương. Họ tìm cách phát triển một ứng dụng cho mối quan tâm của địa phương, có thể mở rộng để giải quyết các vấn đề xảy ra trong các bối cảnh và khu vực địa lý khác nhau. 

Không giống như bricoleur xã hội, tinh thần kinh doanh này dựa trên nguồn lực và có thể mở rộng. Nó tập trung vào việc phát triển một giải pháp có thể áp dụng ngay cả ở các quốc gia khác.

Chìa khóa cho một mô hình Social Constructionist (Người kiến tạo xã hội) thành công là sự tồn tại của khoảng trống quan trọng trên thị trường (tức là nhu cầu chưa được giải quyết và hạn chế/không có cạnh tranh) cũng như khả năng huy động các nguồn lực để xây dựng một thể chế bổ sung cho hệ thống thể chế hiện tại và vận hành  cấu trúc thay thế để cung cấp hàng hóa và dịch vụ đáp ứng nhu cầu xã hội mà chính phủ, cơ quan và doanh nghiệp không thể đáp ứng. 

Một ví dụ về tinh thần kinh doanh như vậy là Đội quân Robinhood ở Ấn Độ. Tổ chức này nhằm mục đích giải quyết vấn đề thiếu đói và giáo dục cho những trẻ em không đủ khả năng chi trả. Bắt đầu như một nhiệm vụ địa phương, giải pháp hiện đã được ứng dụng ở các quốc gia châu Á khác.

kỹ sư xã hội –  Social Engineer

Các kỹ sư xã hội là những doanh nhân có nhiều nguồn lực nhất, những người giải mã và tái cấu trúc các động cơ của xã hội để đạt được các mục tiêu xã hội rộng lớn hơn. Họ thách thức các giải pháp hiện tại của các tổ chức hiện tại và nhằm mục đích tái cấu trúc hệ thống để giải quyết các vấn đề như vậy.

Những doanh nhân này tập trung vào các vấn đề quy mô lớn có sức hấp dẫn lớn ở nhiều môi trường khác nhau và được mọi người hiểu. Nhưng họ đưa ra một giải pháp ít hiển nhiên hơn.

Những doanh nhân như vậy cần vốn đáng kể, thường là vốn chính trị, để phát triển một giải pháp cho vấn đề chính đáng của quần chúng.

Chìa khoá thành công cho mô hình Social Engineer (Kỹ sư xã hội) là có được sự hỗ trợ lớn để phá vỡ các thể chế hiện tại. 

Một ví dụ về một kỹ sư xã hội như vậy là Muhammad Yunus. Ông là một doanh nhân xã hội người Bangladesh, người đã nỗ lực giải quyết vấn đề nghèo đói trên toàn quốc ở Bangladesh. Ông ấy đã không làm việc trên một giải pháp có thể hoạt động từ cộng đồng này sang cộng đồng khác. Thay vào đó, ông đã đưa khái niệm về Ngân hàng Grameen và tín dụng vi mô và tài chính vi mô vào đất nước để giải quyết các vấn đề định kiến đối với phụ nữ trong hệ thống cho vay, tham nhũng trong hệ thống cho vay và chủ nghĩa thân hữu.

2. Định vị các loại hình Doanh nghiệp xã hội và các tổ chức, phong trào xã hội khác

Các doanh nghiệp xã hội được sinh ra để sử dụng cơ chế thị trường và giải quyết các vấn đề xã hội. Dựa trên các yếu tố cơ bản được chia ra làm 3 loại.

1. Định hướng sứ mệnh : nền tảng hoạt động kinh doanh của bạn có thể chứng minh được rằng bạn đang dùng nguồn lực đang có để tạo ra các tác động xã hội. Một ví dụ điển hình là sứ mệnh của protERA chống lại thay đổi khí hậu, bằng cách công ty đem ruồi lính đen bán ra thị trường dưới dạng thức ăn chăn nuôi. Mô hình đã được hiệu quả thông qua nguồn protein bền vững, khả năng xử lý rác thải, và là nguyên liệu tốt cho bón phân hữu cơ.

2. Kinh doanh liên quan tới sứ mệnh : được thể hiện qua hình thức hoạt động chuỗi kinh doanh có tác động tích cực đến sứ mệnh bảo vệ môi trường như tiêu biểu là doanh nghiệp xã hội KOTO bắt đầu từ một tiệm bánh nhỏ năm 1999 tạo công ăn việc làm cho 9 trẻ em lang thang, từ đó ngày một lớn mạnh hơn và cung cấp cho trẻ em khuyết tật độ tuổi từ 16 đến 22 một chương trình đào tạo nghề trong lĩnh vực nhà hàng khách sạn.

3. Không liên quan tới sứ mệnh : là các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp không tác động tới vấn đề xã hội mà doanh nghiệp muốn giải quyết, nhưng thông qua từ thiện hoặc các quỹ để đóng góp cho cải thiện các vấn đề xã hội, như tập đoàn vingroup hình thành quỹ thiện tâm để hỗ trợ các vấn đề liên quan đến cộng đồng và sức khỏe môi trường.

Để định vị một đơn vị kinh doanh xã hội đúng và kinh doanh truyền thống hay bất kỳ các tổ chức NGO nào ta dựa trên chỉ tiêu về lợi nhuận thuần túy và lợi ích xã hội thuần túy

Nguồn: https://www.centreforsocialenterprise.com/

Trong đó điểm khác biệt giữa một doanh nghiệp xã hội và các tổ chức NGO còn nằm ở giải pháp và công cụ thực hiện, trong khi doanh nghiệp xã hội sử dụng cơ chế thị trường để tạo ra tác động thì NGO tiến hành sứ mệnh của mình thông qua các chương trình thiện nguyện.

3. Doanh nghiệp xã hội và trách nhiệm doanh nghiệp xã hội

Mọi người thường nhận định sai lầm rằng một doanh nghiệp thực hiện trách nhiệm xã hội của mình là một doanh nghiệp xã hội. Trên thực tế đây là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau. Trong khi doanh nghiệp xã hội là một mô hình hoạt động sử dụng cơ chế trên thị trường để thực hiện mục đích sứ mệnh xã hội và môi trường của mình, còn trách nhiệm doanh nghiệp xã hội chỉ là sự vận động chung của ý thức bảo vệ môi trường của các công ty, là trách nhiệm có thể được thực hiện hoặc không dựa vào tiêu chí đề ra ban đầu.  Đó là cam kết của doanh nghiệp đối với đạo đức kinh doanh đóng góp vào một nền kinh tế bền vững

Như vậy có thể thấy giữa khái niệm trách nhiệm xã hội và doanh nghiệp xã hội hoàn toàn độc lập, một doanh nghiệp thực hiện trách nhiệm xã hội của mình vẫn còn có thể là một doanh nghiệp truyền thống.

III. Thực trạng và một số mô hình doanh nghiệp xã hội tại Việt Nam

1. Tổ chức và hoạt động của Doanh Nghiệp xã hội ở Việt Nam trong thời gian qua

Hầu hết các doanh nghiệp xã hội ở Việt Nam hiện nay đều là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Theo Ban các vấn đề xã hội và môi trường của bộ kế hoạch và đầu tư, tính đều cuối 2019, ước tính các Doanh nghiệp xã hội có 20 nhân viên chiếm tới khoản 70%. Theo Báo cáo nghiên cứu Hiện trạng doanh nghiệp xã hội tại Việt Nam, Doanh nghiệp xã hộicó quy mô nhỏ chiếm 40%, với doanh thu trên dưới 1 tỷ VND; 19% Doanh nghiệp xã hội báo cáo doanh thu từ 1 đến 5 tỷ VND; 23% Doanh nghiệp xã hội báo cáo có doanh thu từ 5 đến 25 tỷ VND; có tới 12% Doanh nghiệp xã hội báo cáo doanh thu trên 25 tỷ VND. Độ tuổi lãnh đạo DNXH từ 25 – 44 chiếm 58,1%.

Các lĩnh vực ngành nghề của doanh nghiệp xã hội

Theo Báo cáo nghiên cứu Hiện trạng doanh nghiệp xã hội tại Việt Nam, lĩnh vực phổ biến nhất mà các Doanh nghiệp xã hội Việt Nam hoạt động là nông nghiệp – chiếm 35%; tiếp theo là y tế (9%), giáo dục (9%) và môi trường (7%); chăm sóc trẻ em 5%; việc làm và kỹ năng 4%; bán lẻ 4%; hỗ trợ kinh doanh 3%; ngành công nghiệp (web; thiết kế, in ấn) 2%; chăm sóc sức khỏe 2%; hỗ trợ tài chính và dịch vụ 2%; chăm sóc xã hội 2%; giao thông 2%; văn hóa và giải trí 1% và các lĩnh vực khác chiếm 35%. Có thể thấy rằng, Doanh ở Việt Nam có các lĩnh vực hoạt động khá phong phú, song vẫn tập trung vào lĩnh vực nông nghiệp là chủ yếu

2. Ví dụ về mô hình doanh nghiệp xã hội – ANFARM

Anfarm là một dự án về nông nghiệp nhằm giải quyết các vấn đề liên quan tới thực phẩm bẩn, và các hóa chất độc hại, bằng hình thức kết nối trực tiếp tới các người nông dân trên cánh đồng và hỗ trợ họ thông qua trải nghiệm trồng trọt khoa học và tích hợp các yếu tố theo dõi nhằm đạt được năng xuất tối đa nhưng chất lượng lại vô cùng đảm bảo.

Điều quan trọng là Anfarm còn hướng tới giải quyết vấn đề liên quan tới việc làm cho các cực chiến binh. Dựa trên báo cáo cho biết có khoảng60 triệu quân nhân về hưu trên toàn thế giới, Anfarm nhận ra tiềm lực lao động mới, qua đó vừa hỗ trợ cựu chiến binh tìm kiếm công việc, và mang lại giá trị xã hội tích cực bằng những thực phẩm xanh, và sạch.

Có thể thấy sứ mệnh của Anfarm đính liền với chính hoạt động kinh doanh của mình, nên cũng có thể nhận định rằng Anfarm là doanh nghiệp xã hội được sinh ra để sử dụng cơ chế thị trường và giải quyết các vấn đề xã hội còn tồn tại bằng hình thức định hướng sứ mệnh của mình giúp đỡ cựu chiến binh cũng như cung cấp một nguồn thức ăn đảm bảo an toàn cho sức khỏe người tiêu dùng. Mặc dù hiện tại Anfarm đang là một người sửa chữa xã hội, với mục tiêu giải quyết các vấn đề hiện hữu liên quan đến thực phẩm hữu cơ, nhưng trong tầm nhìn xa, Anfarm sẽ trở thành một nhà kiến tạo xã hội, giải quyết vấn đề ở qui mô lớn hơn là quốc tế.

Một số ví dụ về doanh nghiệp xã hội khác

Tohe Style là công ty sáng tạo và bán các sản phẩm độc đáo lấy cảm hứng từ nghệ thuật như quần áo, túi xách và văn phòng phẩm do trẻ em khuyết tật thiết kế. Sứ mệnh của công ty là trao quyền cho trẻ em khuyết tật bằng cách cho chúng cơ hội thể hiện bản thân một cách sáng tạo và kiếm thu nhập từ các thiết kế của chúng. Các sản phẩm không chỉ đẹp mắt mà còn giúp nâng cao nhận thức về khả năng và tiềm năng của trẻ em khuyết tật Việt Nam. Công ty tái đầu tư lợi nhuận của mình để hỗ trợ các chương trình nghệ thuật dành cho trẻ em này và đã tác động tích cực đến cuộc sống của hơn 2.000 trẻ em kể từ khi thành lập vào năm 2006. 

Blake Mycoskie là một doanh nhân xã hội người Mỹ đã đạt được tác động xã hội đáng kể thông qua việc thành lập TOMS Shoes, một công ty đi tiên phong trong mô hình doanh nghiệp xã hội “One for One”. Theo mô hình này, cứ mỗi đôi giày được bán ra, TOMS sẽ tặng một đôi cho trẻ em có hoàn cảnh khó khăn.

 Kể từ khi thành lập vào năm 2006, TOMS đã quyên góp hơn 100 triệu đôi giày cho trẻ em có hoàn cảnh khó khăn ở hơn 70 quốc gia và đã mở rộng tác động của mình bao gồm quyên góp kính mắt, nước sạch và các dịch vụ sinh nở an toàn hơn. Thông qua mô hình kinh doanh sáng tạo và cam kết thực hiện trách nhiệm xã hội, TOMS đã giúp cải thiện cuộc sống của hàng triệu người trên thế giới.

Ngoài công việc của mình với TOMS, Mycoskie cũng đã thành lập các sáng kiến và doanh nghiệp xã hội khác, bao gồm Quỹ Doanh nhân Xã hội và Quỹ Start Something That Matters, nơi cung cấp các nguồn lực và hỗ trợ cho các doanh nhân xã hội đầy tham vọng. Nhìn chung, công việc của Mycoskie với tư cách là một doanh nhân xã hội đã có tác động thay đổi cuộc sống của hàng triệu người và đã truyền cảm hứng cho một thế hệ doanh nghiệp mới có trách nhiệm với xã hội.

Lời kết

Doanh nghiệp xã hội là thực tại và cũng là tương lai của một thế hệ khởi nghiệp tiếp theo, các vấn đề xảy ra đang là hậu quả của một chuỗi quá trình tích lũy phía trước, từ môi trường đến hệ sinh thái, và ngay cả con người cũng là nạn nhân của nó, bất cứ hành động nào bây giờ đều cần thiết để tiến hành một bước thay đổi cục diện, nhưng để chung tay, những doanh nghiệp luôn là tiên phong trước trong quá trình thực hiện các mục tiêu SDGs nhằm hướng tới một xã hội xanh đẹp và bình đẳng. Chính vì thế mà vai trò và sự ra đời của những doanh nghiệp xã hội là cần thiết hơn bao giờ hết, đó là sự khởi đầu cho một lý tưởng tốt đẹp khi được những con người doanh nhân tài năng tâm nguyện với lý tưởng sống cao đẹp bắt tay vào công cuộc thay đổi chính số phận của hành tinh này

References :

1. Lyluanchinhtri. (n.d.). Phát triển Doanh Nghiệp xã Hội ở Nước ta Hiện Nay. Tạp chí Lý luận chính trị điện tử. Retrieved April 26, 2023, from http://lyluanchinhtri.vn/home/index.php/thuc-tien/item/1259-phat-trien-doanh-nghiep-xa-hoi-o-nuoc-ta-hien-nay.html

2. Tcct. (2022, October 12). Đánh Giá Lợi ích Của Các Doanh Nghiệp xã Hội: Nghiên Cứu tổng Quan VÀ gợi ý Thực Hành. Tạp chí Công Thương. Retrieved April 26, 2023, from https://tapchicongthuong.vn/bai-viet/danh-gia-loi-ich-cua-cac-doanh-nghiep-xa-hoi-nghien-cuu-tong-quan-va-goi-y-thuc-hanh-99587.htm

3. Doanh Nghiệp xã hội: Cách tiếp cận với mục tiêu phát triển Bền vững góp Phần Ứng Phó Với Tác động Của Biến đổi Khí Hậu. Trang thông tin điện tử – Hội đồng lý luận TW. (n.d.). Retrieved April 26, 2023, from https://hdll.vn/vi/nghien-cuu—trao-doi/doanh-nghiep-xa-hoi-cach-tiep-can-voi-muc-tieu-phat-trien-ben-vung-gop-phan-ung-pho-voi-tac-dong-cua-bien-doi-khi-hau.html

4. Tcct. (2020, August 8). Thực trạng TỔ Chức và hoạt động Của Doanh Nghiệp xã Hội ở Việt Nam. Tạp chí Công Thương. Retrieved April 26, 2023, from https://tapchicongthuong.vn/bai-viet/thuc-trang-to-chuc-va-hoat-dong-cua-doanh-nghiep-xa-hoi-o-viet-nam-trong-thoi-gian-vua-qua-73182.htm

5. Pahwa, A., consultant, A. P. A. startup, Sivaraman, S., Cole, A., & Osben, B. (2023, April 25). What is social entrepreneurship? – types & examples. Feedough. Retrieved April 26, 2023, from https://www.feedough.com/social-entrepreneurship/

6. Hội Thảo công BỐ Báo Cáo Nghiên Cứu: ”Doanh Nghiệp xã Hội Cộng đồng … (n.d.). Retrieved April 26, 2023, from http://ciem.org.vn/tin-tuc/6500/hoi-thao-cong-bo-bao-cao-nghien-cuu-doanh-nghiep-xa-hoi-cong-dong-thuc-trang-va-giai-phap

7. Doanh Nghiệp xã Hội Tại Việt Nam – British council. (n.d.). Retrieved April 26, 2023, from https://www.britishcouncil.vn/sites/default/files/dnxh-tai-viet-nam-khai-niem-boi-canh-chinh-sach.pdf